Friese kerken: financiën op orde, vrijwilligers en ideeën genoeg. Maar niemand wil kerkenraadslid worden...

“Wij kijken niet in de kaartenbak of iemand kerkelijk is of niet. Iedereen die het nodig heeft, krijgt bezoek van de kerk.” Aan het woord is ds. Margarithe Veen van de protestantse gemeente Achlum-Hitzum. Een aantal van de kerkenraadsleden zit instemmend te knikken. Het is voor hen vanzelfsprekend dat ‘hun’ kerk er voor het hele dorp is.

Deze vanzelfsprekendheid loopt als een rode draad door de gesprekken die ds. René de Reuver, scriba van de generale synode, en Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie, tijdens hun werkbezoek aan Friesland voeren. Iedere maand brengen zij een bezoek aan een andere classis. Met deze werkbezoeken willen zij horen wat er leeft en speelt in het land. In juli was dat de classis Friesland waar de classispredikant van deze provincie, ds. Wim Beekman, onder andere ontmoetingen met drie kerkenraden had georganiseerd.

Achlum: kerk in, van en voor het dorp

Tijdens de laatste zondag van het kerkelijk jaarVerder lezenWelke rituelen zijn er voor de gedachtenisdienst? worden alle overledenen uit het dorp herdacht in de kerk van Achlum. De nabestaanden worden voor deze kerkdienst uitgenodigd. Vorig jaar waren er meer niet-leden dan leden overleden. Ds. Veen: “We hebben ze daarom een week van te voren uitgenodigd in de pastorie. Gewoon even uitleggen wat er in de kerkdienst gaat gebeuren. Voor mensen die niet gewend zijn om naar de kerk te komen, is het prettig om te weten wat ze kunnen verwachten. Dat werd zeer gewaardeerd.”

Ook vinden er tegenwoordig vaker begrafenissen vanuit de gymzaal in het dorpshuis plaats dan vanuit de kerk. Regelmatig wordt ds. Veen gevraagd om ook deze bijeenkomsten te leiden. “Ze vragen dan soms of ik niets wil zeggen over God, maar daar werk ik niet aan mee. Ik ben geen sociaal werker. Ik zal altijd de link met het mystieke leggen.”

De protestantse gemeente Achlum-Hitzum heeft overwogen om een pioniersplek te startenVerder lezenAan de slag met uw missionaire roeping. Ds. Veen: “Het voelt soms alsof je vanuit de landelijke kerk missionair moet zijn. We hebben het hier serieus overlegd, maar we hoeven geen banners en 8000 euro. We doen gewoon het werk dat voorhanden is in het dorp. Dat is ons inziens missionair genoeg.”

Zo komt er inmiddels een jongetje van 10 op eigen gelegenheid naar activiteiten van de kerk. Ds. Veen bezocht het gezin toen ze nieuw in het dorp kwamen wonen. De ouders zijn niet-kerkelijk, maar het jongetje gelooft wel in God. Hij komt zelfs af en toe in zijn eentje naar de kerkdienst.

De tieners zie je niet in de kerkdienst. Toch zijn ze wel betrokken bij de kerk. Ds. Veen: “Niet in de kerkdienst, maar bij mij aan de keukentafel waar we goede gesprekken voeren.  Normaal gesproken eindig ik deze ontmoetingen met gebed waarin ik hen bij name noem, maar enige tijd geleden bood één van de tieners - die onbekend is met de kerk en het geloof - aan om te bidden. Dat is toch ontroerend.”

Langezwaag en Lippenhuizen: kansen grijpen waar het kan en lef tonen

“Aan één bos bloemen op zondag hebben we niet genoeg”, aldus de voorzitter van de kerkenraad van de protestantse gemeente Langezwaag. Alle dorpsbewoners die het nodig hebben krijgen namelijk bloemen van de kerk. Gelukkig is de diaken van deze gemeente tevens bloemist.

Deze praktische en opgewekte houding kenmerkt de piepkleine gemeenten van Langezwaag en Lippenhuizen. Ze delen samen één dominee. 

In Langezwaag hebben ze het beleid dat het werk dat uitbesteed kan worden ook uitbesteed wordt. Zo wordt de tuin van de kerk onderhouden door een hoveniersbedrijf, de financiën worden gedaan door een boekhoudkantoor en de betaalde koster is geen lid van de kerk. Geertjan Fekken is voorzitter van de kerkenraad van Langezwaag: “We besteden het ‘dagelijks’ werk uit aan betaalde krachten, zodat wij als gemeente ons kunnen richten op wat wezenlijk voor kerk-zijn is. Gelukkig zijn de financiën van onze gemeente op orde en kunnen we ons dat permitteren.”

Het bruist dan ook van ideeën en activiteiten in deze gemeenten die 10 kilometer van elkaar vandaan liggen. En dat voor gemeenten waar op zondag zo’n dertig mensen naar de kerkdienst komen. Die dertig mensen is trouwens niet iets van de laatste jaren, dat is al twintig jaar zo. Dus in Langezwaag en Lippenhuizen ervaren ze deze kleinschaligheid niet als krimp, maar als vanzelfsprekend. “Die kleinschaligheid heeft ook grote voordelen. We kennen elkaar goed en kunnen snel schakelen.”

Zo hebben de gemeenten een diaconale woningIn 2013 opende het eerste parentshouse - opvang voor gescheiden ouders - in IJburg (Amsterdam). Dit initiatief kreeg veel aandacht in de media. Het blijkt nu dat er al sinds 2007 zo'n huis bestaat in Langezwaag. Inmiddels zijn er op meerdere plekken in Nederland parentshouses te vinden. in bezit die ze verhuren aan mensen die woningnood hebben. Fekken: “Twaalf jaar geleden kregen we een reeks van echtscheidingen in het dorp. We vroegen ons af wat we als kerk daarin kunnen betekenen. We hebben weinig menskracht, maar wel de financiën om een huis te kopen. Nu bieden we de vertrekkende ouder onderdak voor een half jaar, zodat hij of zij het leven weer op orde kan krijgen.”

De woning voorziet in een behoefte en heeft in de afgelopen jaren maar één keer drie maanden achter elkaar leeg gestaan. In de regio is deze woning bekend en binnen het dorp heeft het een belangrijke functie. “Iedereen houdt het wel in de gaten. Ik krijg een telefoontje als iemand het moeilijk heeft.”

Ook de huisartspraktijk is door de kerk ‘gered’. De vorige huisarts ging met pensioen en bleef in de toenmalige huisartsenpraktijk wonen. De mogelijk nieuwe huisarts zocht een praktijkruimte en liet zijn oog vallen op de consistorie van de kerk. De consistorie werd omgebouwd tot huisartsenpraktijk en apotheek en wordt nu door de diaconie aan de huisarts verhuurd. Het hele dorp is de kerk dankbaar voor deze actie. 

De nieuwste aanwinst is een stukje gemeentegrond dat de kerk samen met plaatselijk belang mag gebruiken. Deze grond ligt pal tegenover de school. Het plan is om er een boomgaard aan te leggen en om samen met de kinderen van de school de boomgaard te onderhouden. De kerk denkt ook aan het lezen van bijbelverhalen met de kinderenVerder lezenSchool en kerk.

Net als in Achlum heeft de kerk een vanzelfsprekende plek in het dorp. De financiën zijn op orde en ook vrijwilligers zijn wel te vinden. Alleen is het heel moeilijk om mensen te vinden die kerkenraadslid willen worden. Zo’n functie duurt te lang voor mensen en het kost te veel tijd. Jan Quarré, voorzitter van de kerkenraad van Lippenhuizen: “We willen ons graag aan de regels van de kerkorde houden, maar een kerkenraad bestaande uit zeven ambtsdragersVerder lezenUit hoeveel leden moet een kerkenraad minimaal bestaan? redden we gewoonweg niet. Het zou fijn zijn als de kerk hiervoor een oplossing verzint.“

Volgens classispredikant Wim Beekman zijn de verhalen van deze kerkenraden typerend voor zijn regio. Trots weet hij te melden dat Friesland de hoogste kerkdichtheid van Europa kent en dat het de classis is met de meeste gemeenten: namelijk 230. "Dit zijn slechts drie voorbeelden van hoe Friese kerken er voor zorgen dat de lamp Gods brandendeVerder lezenLeve de breiende kerk! blijft.”

Bron: 'Protestantse Kerk Nederland'