Noodfonds voor gemeenten die in financiële problemen dreigen te komen

De coronacrisis heeft voor lokale gemeenten en voor diaconieën met vaste verplichtingen zoals diaconaal werkers gevolgen voor de liquiditeitspositie en de vermogenspositie waardoor ze in de financiële problemen kunnen komen. In dit artikel wordt gesproken over gemeenten, maar in principe vallen diaconieën er ook onder.

De hoofdlijn is dat bepaalde opbrengsten wegvallen of dreigen weg te vallen, terwijl de meeste kosten doorlopen. De belangrijkste opbrengsten waar de gemeente een risico loopt zijn:

• Baten uit incidentele verhuur;
• Baten uit structurele verhuur;
• Collecten omdat kerkgangers niet meer fysiek bij elkaar komen. De collecten vinden nu vaak digitaal plaats, maar het is afwachten wat het effect daarvan is;
• Kerkelijke bijdrage van leden die het zelf financieel moeilijk hebben (bijv. ondernemers, zzp'ers ) en daarom hun toezegging niet kunnen betalen;
• Geen uitkering van dividenden bij beleggingen.

Liquiditeitssteun

Voor die gemeenten die door het wegvallen van baten acuut in de liquiditeitsproblemen raken, wil de solidariteitskas een vangnet bieden. Er is een noodfonds opgericht dat snel liquiditeitssteun kan bieden door een lening te verstrekken aan deze gemeenten. Samen met partners, zoals de VKB, is dit noodfonds tot stand gekomen. 

Onder liquiditeit wordt het bedrag op de bank verstaan. Als bedragen vaststaan op deposito’s die nog veel rente opbrengen of vastzitten in beleggingen die nu door de crisis veel minder waard zijn, geeft het veel vermogensverlies of inkomstenverlies om deze nu om te zetten in banktegoeden. 

Simpel en snel proces

De solidariteitskas wil het de gemeente zo simpel mogelijk maken om een aanvraag in te dienen. Daarom is gekozen voor zo simpel mogelijke criteria en een zo snel mogelijk proces. 

Na het doen van een aanvraag is het de bedoeling dat de gemeente binnen 2 weken hoort of de aanvraag wordt gehonoreerd en wordt binnen 3 weken de liquiditeitssteun verleend.

De aanvraag moet worden ingediend bij de classicale colleges voor de behandeling van beheerszaken (CCBB's). De CCBB’s geven een advies, maar de solidariteitskas neemt het besluit. De redenen om dit via de CCBB’s te laten lopen zijn:

• Een capaciteitspunt. Als er veel aanvragen komen, dan hebben de gezamenlijke CCBB’s veel meer capaciteit dan het bureau steunverlening.
• De CCBB’s kennen de financiële positie van de gemeenten en kunnen dus snel beoordelen of de aanvraag terecht is ingediend.
• Ten slotte is het goed dat CCBB’s tijdig weten welke gemeenten in de problemen dreigen te komen. Dan kan naast het liquiditeitsverlies ook tijdig worden begonnen met het overleg over hoe om te gaan met het vermogensverlies.

De liquiditeitssteun wordt verleend in de vorm van een renteloze lening met een looptijd van twee jaar. Deze looptijd is gekozen om de gemeente qua liquiditeit rust te geven en ook voldoende tijd te nemen om te kijken hoe het tekort in de liquiditeit weer kan worden aangevuld teneinde de lening weer te kunnen aflossen.

Deze regeling staat nu open tot 31 december 2021.

Wanneer komen gemeenten in aanmerking voor liquiditeitssteun?

1. De gemeente moet kunnen aantonen dat het verlies aan liquiditeit minimaal 20% extra bedraagt van de totale baten volgens A in FRIS en wel ten gevolge van de corona crisis. Onder liquiditeit verstaan we het saldo van de bank en de kas.
2. De liquiditeit aan het begin van het jaar (stand 31 december 2020 volgens de jaarrekening 2020 ) moet lager zijn dan één keer de jaarlast (totaal van A).
3. De gemeente moet in de aanvraag alle gevraagde informatie aanleveren. Onderdeel daarvan zijn in ieder geval:

1. De jaarrekening 2020 of als deze nog niet beschikbaar is de voorlopige cijfers 2020 en de jaarrekening 2019. Dit middels FRIS.
2. Een staat van baten conform de begroting 2021 met daarnaast een staat met de inschatting van de baten 2021 als gevolg van de corona crisis. Aangevuld met een toelichting bij de schatting van de baten 2021.

• Een meerjarenraming 2022 in FRIS. Deze is inmiddels technisch voor de aanvrager beschikbaar, zodat er inzicht ontstaat in de verwachte ontwikkeling van vermogen en liquiditeit in de komende jaren.

• Het gevraagde bedrag aan liquiditeitssteun. Dit kan lager zijn dan de ingeschatte batendaling.

Proces van aanvragen, beoordelen en toekennen van liquiditeitssteun

1. De gemeente moet als ze een aanvraag wil doen, dit melden bij de dienstenorganisatie via info@protestantsekerk.nl o.v.v. Aanvraag noodfonds. 
2. De dienstenorganisatie geeft het verzoek door aan het secretariaat van de CCBB’s en dit secretariaat stuurt het aanvraagformulier, handleiding meerjarenraming aan de gemeente. Tevens geeft ze aan het betreffende CCBB door om voor de betreffende gemeente een meerjarenraming in FRIS klaar te zetten.
3. De gemeente dient daarna de aanvraag in bij het CCBB van haar classis. Deze aanvraag bevat de volgende informatie.

• De jaarrekening 2019 en als deze nog niet gereed is de voorlopige cijfers 2019;
• Een onderbouwing van de weggevallen baten, waarbij aangetoond moet worden dat daardoor de liquiditeit met meer dan 20% van de totale baten afneemt;
• Welk bedrag de gemeente als liquiditeitssteun wil;
• Een meerjarenraming op basis van de jaarrekening 2019;
• Het ingevulde en ondertekende aanvraagformulier.

1. Het CCBB brengt binnen uiterlijk 10 werkdagen na het ontvangen van een complete aanvraag een advies uit aan de solidariteitskas inzake de gevraagde liquiditeitssteun.
2. De solidariteitskas neemt het besluit en stuurt indien de aanvraag is goedgekeurd een leningsovereenkomst aan de gemeente voor het gevraagde bedrag.
3. Na ontvangst van de getekende leningsovereenkomst van de gemeente maakt de solidariteitskas het gevraagde bedrag over.

Verder is het goed om te weten dat ook de betaaltermijn voor de solidariteitskas naar 90 dagen is verzet om gemeenten die dat nodig hebben tegemoet te komen.

Naast deze praktische steun, biedt de dienstenorganisatie ook suggesties en ideeën aan op het gebied van online vieren, pastoraat, jeugdwerk en diaconaat. Alles over kerk-zijn in tijden van corona is te vinden op themapagina 'Coronavirus'.

Bron: 'Protestantse Kerk Nederland'