Zondag 12 februari 2017 Remigiuskerk

Deuteronomium 30:15-20 en Matteüs 5: 17- 26 (1 Korinthiers 13: 1-3).
Liederen: 18:1,8; 305; 316; 912:1,2,5,6; 838; 791.

Het is weer verkiezingstijd in Nederland; door alle drukte in de media kunnen we er niet meer omheen. De afgelopen week waren we getuige van een stevig stukje zwartmakerij van de ene politicus door de andere. En de discussie over het hoe van de campagne, over normen en waarden, over “normaal” doen en naar elkaar luisteren laaide weer op. Waar eindigt je eigen vrijheid van meningsuiting en waar overschrijd je de grenzen van een ander? Het oer gebod “u zult niet doodslaan” wordt eenvoudig overtreden met woorden, in social-media gebruik. Een mooie oude one-liner zou het hier goed doen: “Als niemand luistert naar niemand, vallen er doden in plaats van woorden”. En we willen toch allemaal leven, van links tot rechts, van jong tot oud? We willen vooral ook in vrijheid leven, maar de verwarring over wat vrijheid ten diepste is, is groter dan ooit. De oude woorden waarmee het joodse volk in vrijheid werd gezet, kunnen ons op weg helpen. Staande voor de grens van het land van belofte horen ze: Kies dan het Leven! Hoe zo, kiezen? Ligt het leven daar niet aan onze voeten, ligt het daar niet voor het oprapen? Nee, altijd zullen mensen als het ware op weg blijven naar de échte belofte – want hoe en wat ze zelf doen, telt mee in de rijkdom van het leven. Of je écht, voluit leeft, hangt ervan af, of je leeft met God. Of je je aan Hem toegewijd wilt leven. Of je Zijn liefde in je dagen, doen en laten wilt toelaten. Dan kies je het Leven. De weg volgen die Hij wijst, dat is de goede weg. Houd je aan zijn geboden, wetten en regels, zei Mozes. Dan zul je lang wonen in het land van belofte.
Geboden, wetten en regels. Ze hebben de klank gekregen van onvrijheid, van kleinhouden, en beperking. Mensen die vroeger bij een kerk hoorden maar zich er van afkeerden, gebruiken soms als argument: je moest van alles….. Zulke kerkverlaters hebben een herinnering van plicht aan het geloof. En hebben actieve gelovigen soms geen moeite met wetten, regels en geboden? En is dat niet gekomen, doordat geboden zijn losgemaakt uit de liefde? De ervaring van mensen die opgroeiden op een school, kerk of gezin waar regels heersten maar geen warmte was. Waar geboden en wetten werden gepredikt die voor sommige mensen of voor bepaalde zaken niet leken te gelden. Daar waar daden niet rijmden op woorden. Daar waar koude harten zijn en hete hoofden. Daar is Gods liefde ver te zoeken. En daar waar regels zijn losgezongen van hun bedoeling, waar geboden uit hun verband worden gerukt – of als er overdreven veel focus ligt op bepaalde details ….. daar worden de liefdeswoorden van God Hem gestolen, en misbruikt, tot wapens ingezet. Hoe makkelijk is het immers niet om elkaar als mensen de maat te nemen in de ijver voor regels en wetten? Elkaar de maat nemen in goed gedrag is echt niet alleen iets van “zwarte kousen kerken”. Waar op de ene plaats gekeurd wordt of elke dame haar hoedje wel op heeft, kan in de koffie hoek van een andere kerk verontwaardigd klinken: “nou zeg, drink jij nog geen Max Havelaar koffie?!” Geboden, regels en wetten van God horen samen in één Tora, allemaal wegwijzers langs de Weg ten Leven. Als geboden en regels die tot doel in zich zelf gemaakt worden, groeit er verwijdering tussen mensen: afkeuring, uitsluiting, een wij- zij cultuur. Heel ver weg ben je dan van het Leven met God!
Zie je wel, zul je misschien zeggen, daarom moeten we als christenen het hebben over de liefde. Jezus is gekomen, Hij heeft laten zien dat God liefde is, en daarom zijn al die wetten en geboden niet meer nodig. Ehh, nee. Want hier worden we als het ware teruggefloten door Jezus zelf! “Meen niet, dat Ik gekomen ben om de Tora en Profeten af te schaffen. Nee, zelfs het kleinste puntje en kommaatje telt nog mee! Ik ben gekomen om de Tora helemaal waar te maken, om het hele Oude Testament – het Oude Verbond van God met jullie, lieve mensen, om dat volle inhoud te geven en nieuwe kracht. Jezus vernieuwt het verband tussen de geboden en Gods liefde. Wanneer je je als mens- en dus ook als christen!- toewijdt aan het zorgvuldig luisteren naar die geboden, en ze zo serieus neemt, dat ook de details ertoe doen, dan doe je dat uit liefde voor God. Maar het begint met Gods liefde voor jou, voor mij, voor ons. Zijn Tora is een liefdes geschenk, dat geopend wil worden en genoten. De profeten stellen ons leven en onze tijd onder kritiek, bevragen ons telkens: is onze handel en wandel geijkt op de woorden van God, worden onze woorden en daden gedreven door Gods liefde en gerechtigheid?
Met de ervaring van liefde krijgen de geboden, de regels een andere klank, een nieuwe kracht. Door liefde ben je in staat om méér te doen dan het gewone. Dat herkennen we toch wel in het leven met onze geliefde, met onze kinderen of kleinkinderen? Voor hem, voor haar ga je heel ver. En zijn het soms juist de schijnbaar kleine dingen waarop je let, omdat je weet wat het voor hem, voor haar betekent. Liefde is……….. vul zelf het tegeltje telkens maar in! Het gaat om méér dan het gewone en het zit tegelijk vaak in schijnbaar gewone dingen die je met aandacht doet. Zo is het met de liefde tussen God en ons. Volgen we zijn geboden uit plicht of uit passie? Lukt het je, om voor eens en voorgoed uit je hoofd te zetten, dat Hij ons een plicht zou willen opleggen – en kun je je hart openstellen voor Zijn passie voor jou en mij, opdat wij samenleven in werkelijke vrijheid? De Bijbel mag dan veeleisend lijken, met de vele geboden en regels; het gaat zeker om grote “idealen” vanuit de wereld gezien. Maar – zegt de onvolprezen dichter- theoloog Okke Jager: “Vermoeide voeten van de plicht kunnen de hoogte niet beklimmen; vleugels van de liefde komen er vanzelf!” Zo kun je beter uit de voeten – uit de vleugels met Jezus’ woorden, zonder het gevoel te krijgen van tekort schieten. “Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: “u zult niet doodslaan”, maar Ik zeg je: als je je broeder leeghoofd noemt of sukkel, dan pleeg je karaktermoord – zegt Jezus. En Hij zegt: doe nog meer dan je daarvan bewust zijn. Hou niet alleen letterlijk en figuurlijk je handen thuis van de ander - nee: steek je handen uit naar de ander. Ga de ander tegemoet als er onvrede is. Niet doodslaan is oneindig veel meer dan letterlijk niet doden – maar is ten diepste: elkaar het leven mogelijk maken. Zo kan je gerechtigheid, je toewijding aan Gods geboden, veel groter, veel dieper zijn dan van lieden die zich beijveren over de letters of die anderen er de maat mee nemen. Royaal leven, Koninklijk - zoals God zelf royaal is met liefde en vergeving. Dat is de weg ten leven.
Royaal levende mensen maken ruimte, geven leven door. Waar mensen zo royaal leven waait een andere wind. De geestesadem van Gods liefde wil alle ruimte krijgen. Zonder die liefde zijn we nergens. Zijn we niets; levenloos zouden we zijn. We zouden niet eens kunnen kiezen als de liefde ons hart niet deed kloppen. Zullen we straks ook in ons land kiezen vanuit die Liefde? Dat waar het mogelijk is Gods Stem boven alles wordt gehoord en vertolkt. “O grote God die liefde zijt, Vader van ons leven, vervul ons hart, dat wij altijd ons aan uw liefde geven!” Amen.
ds. Aleida Blanken.