Zondag 4 februari 2018 Remigiuskerk

Thema: ‘Over de hoofdweg en zijpaden van de kerk’

Inleiding
“Op de avond voor Grote Verzoendag, toen iedereen in de synagoge was, liet de rabbijn op zich wachten. De tijd verstreek, maar hij verscheen niet. Toen zei een van de vrouwen bij zichzelf: ‘Het kan nog wel een hele tijd duren voordat hij komt, ik ga vlug naar huis om te kijken of mijn kind niet wakker is geworden’. Haastig liep ze naar huis. Alles was stil toen ze aan de deur luisterde. Voorzichtig draaide ze de knop om en stak haar hoofd om de deur. Daar stond de rabbijn, met haar kind in zijn armen. Op weg naar de synagoge had hij het kind horen huilen; hij was naar binnen gegaan en had net zo lang met het kind gespeeld en ervoor gezongen tot het in slaap was gevallen”.
Waarom vertel ik dit verhaal? We lezen straks het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Misschien zit er veel meer achter dan vaak gedacht wordt. Ach ja, zeggen we, wat een goed mens die Samaritaan, maar Jezus geeft ook de kèrk een rol in het verhaal en dat had hij niet hoeven doen. Het zegt dus wat, dat dat wèl gebeurt Ze komt er niet zo goed vanaf. Oké, zeggen we dan, dat kan een keer voorkomen. Maar zou het niet zo kunnen zijn dat Jezus een heel andere kerk zou hebben bedoeld dan dat er is ontstaan: Een kerk met strakke leerstelligheden.Niemand zal ontkennen dat de kerken dardoor ook een geschiedenis van ‘mensen beschadigen’met zich meedragen(kruistochten,inquisitie enz).En wat mij betreft hoort in dat (liefdeloze)rijtje ook thuis de discussie over de vraag of homohuwelijken gezegend of ingezegend mogen worden. Ook de priester en leviet (in de personen van de priester en Leviet) moesten een keuze maken. Wat woog het zwaarst? De rituelen, van de eredienst,de leer van de kerk of ‘het er zijn voor de ander’? En zou dat dus ook niet de vraag van nu moeten zijn over ‘het functioneren van de kerk’?

Lezingen
1.Een scheppingsverhaal:
 Öoit was de aarde pril en ongerept,maar ook woest en onherbergzaam.Een land van vele mogelijkheden.En Gods ongebreidelde fantasie zag zoveel moois dat tot stand gebracht kon worden.Zou ze het de mens toevertrouwen af te maken wat nog onaf is?En ze sprak-zo staat geschreven:’Ga,bewerk en vorm de aarde,maak haar vruchtbaar,tot een land waar het voor ieder schepsel goed toeven is’.Ze gaf de mensen handen om dat werk uit te voeren.Mensen als pachters dus,werkend op geleend grondgebied.Ze vertrouwde aan de mens de dieren toe,de groene weiden en de wijde wateren.En ze sprak:’Maak deze aarde tot een bloeiende tuin’.En de mensen gingen aan de slag…..

2.Lezing:Lucas 10:25-37.

Verkondiging
Onlangs hoorde ik iemand zeggen:”Ik weet niet zo goed wat nog te geloven,maar ik ga wel naar de kerk”.Op zoek naar antwoorden,naar de waarheid?Maar wat zijn vastgelegde uitspraken,overtuigingen daaromtrent waard als je van tevoren al weet(als kenner van de kerkgeschiedenis) dat ze na verloop van tijd weer worden herzien of herroepen?Ze hebben altijd een kortere of langere houdbaarheidsdatum.Voortschrijdend inzicht noemen we dat.Inderdaad,voortschrijdend,dus het laatste woord kan er nooit over gesproken  worden.Is het dan niet kortzichtig en zelfs zonde van de energie die er in gestoken wordt om welk inzicht dan ook resoluut  voor het enig ware te houden?Eerst sprak je van de vervloekte paapse mis om later weer vriendjes te worden.Sorry hoor!God is almachtig,riepen we eeuwenlang.Nu:daar moeten we het nog maar eens over hebben.Kinderen aan het avondmaal?!Nee toch?!Hoe geloofwaardig  ben je dan nog als kerk?Inderdaad,ik weet niet meer wat nog te geloven..Zou dat steeds wisselende karakter de reden zijn geweest dat iemand vraagt:Wat moet ik doen om het eeuwige leven te beërven?Dat is:welk leven,geloven  heeft eeuwigheidswaarde,loopt als een rode draad door het bestaan.Verkondigt de kerk die waarde of is die ondergesneeuwd  geraakt door al die andere(bij)zaken?De belangrijkste vraag zal dus moeten zijn:in wat voor kerk(niet in wèlke kerk,o nee!!) zal God zich het best thuisvoelen? Wie kunnen we dan beter uitnodigen dan Jezus, want die is immers  nauw verwant met zijn Vader. Vanmorgen is hij aanwezig als een soort kerkvisitator. Dat zijn afgevaardigden van een kerkgenootschap die aangesloten gemeenten bezoeken om te vragen hoe het gaat en of ze nog de kerkelijke kleur uitstralen. Maar ja, zijn dat niet de slagers die hun eigen vlees keuren? Een buitenstaander heeft vaak een frisse blik op wat al zo lang wordt gedaan.En wie kun je dan beter vragen dan Jezus,een buitenkerkelijke zoals hij,want de kerken ontstonden pas na zijn overlijden.Volg mij,had hij gezegd,en voor de kerken ontstonden waren we al diep onder de indruk van zijn visie op God,mens en maatschappij.En vandaag is hij onze gast die ons zal bevtagen of zìjn gedachten wel voldoende in kerken wereldwijd zijn terug te vinden.Nou,dat kan dus heel spannend worden  wie hem enigszins kent via Bijbelse verhalen is natuurlijk niet verrast dat hij via het verhaal van de Barmhartige Samaritaan de kwetsbare mensen vanmorgen in het centrum plaatst. Voor hem blijkbaar het aller wezenlijkste in een gemeenschap die pretendeert God te willen dienen. Wat op de grond ligt, langs de weg gedumpt, onaanzienlijk in onze ogen, zelfs zondig, zal tot bloei moeten kunnen komen,opgericht worden. En hij gaat dààr maar over door, hè. Begrijpelijk als je goed tot je door hebt laten dringen wat gelezen werd als scheppingsverhaal. ‘Ooit was de aarde pril en ongerept, maar ook woest en onherbergzaam. En Gods ongebreidelde fantasie zag zoveel moois dat tot stand kon worden gebracht,of onderhouden’.
Dit had Jezus in zijn oren geknoopt,de opdrachtaan ieder te geboren mensenkind:waar je ook landt,maak die plek tot een oord waar het goed toeven is. Is dat dan ook niet aller opdracht, dus zeker van de kerk?! Dus, en hij keek om zich heen, is het ook bij jullie (ons dus) voldoende aan de orde, gaan jullie ervoor om vluchtelingen, asielzoekers, welk mens dan ook die zich niet kan ontplooien, tot bloei te laten komen? Is dat jullie eerste prioriteit? En hij gaat daar maar over door hè…niet te stoppen. Maar dan merk je bij enkelen (velen?) een zekere onrust, er wordt op de klok gekeken. En dan roept iemand: Oké, Jezus, je hebt je punt gemaakt – en zeker, ook ik gireer voor goede doelen – maar de opening van de avond heeft nu lang genoeg geduurd, er staan nog vele uiterst belangrijke punten op de agenda. Zoals bij voorbeeld de vraag of de vrouw gelijkwaardig is aan de man (bediening van de ambten) en ‘mag een gescheiden iemand deelnemen aan de eucharistie’ of ‘past het “Ere zij God” nog wel in de eredienst’? Ja, het zijn inderdaad talloze onderwerpen die in de kerk besproken worden. En je ziet Jezus denken: ja, door de eeuwen heen heeft het kerkelijk functioneren dit blijkbaar bewerkt, namelijk dat de liefde voor het juiste kerkelijk functioneren (vastgelegd in leerstelligheden ook) het wint van de liefde voor medemensen die onderuit zijn gegaan. Of over het hoofd worden gezien, niet in tel zijn. Hebben ze dan al die eeuwen door te weinig oog gehad voor waar ik voor stond?Zoals  mijn discussies met de Schriftgeleerden (de kerkleiding) over het feit hoe star zij met de regels omgingen?! Nou ja, ze hebben mij vandaag uitgenodigd om mijn visie te geven,dan zal ik me ook niet inhouden. En hij keek de zaal in. Weet je dat al die agendapunten – die dus belangrijker worden geacht dan de volle aandacht voor de kwetsbare mens – dat dat gaat lijken op de Leviet en priester die ook dachten dat de juiste navolging van de regels belangrijker is dan het blijvend omzien naar… Ik zal jullie zeggen in wat voor kerk ik me thuis zou voelen, namelijk die gemeenschap die zich prettig voelt bij die leiding van een kerk (in de persoon van de rabbi) die ‘op weg naar de synagoge, naar de kerk’ onderweg zich buigt over wat onderuitgehaald is. Ja, dan hebben we het over een geloof dat helemaal opgaat in de wereld, dat God vindt (en dat was toch jullie vraag: wat kan ik nog geloven?) in het geven aan de mensen in nood. God wordt gevonden in onze relatie met anderen, in het aanbieden van voedsel aan mensen die honger hebben, het aanbieden van beschutting aan asielzoekers, vluchtelingen, welk mens dan ook dat in de kou staat.Maar helaas werden(worden )velen maar half opgericht:sorry,beste homo`s, i.t.t hetero`s moeten jullie het voorlopig nog doen met een zegening van de huwelijksverbinding(zo besloot de PKN in 2017)Maar over 10 jaar komt het vast weer op de agenda.En mensen blijven in verwarring achter,ze horen er nog net niet echt bij!
Ja, wat voel ik me dan thuis in een kerk die de mentaliteit van de Barmhartige Samaritaan heeft, die de mèns ziet!En je ziet de ogen van velen oplichten,want ze voelen herkenning.Ook in hun gemeenschappen krijgt deze visie de overhand.Dat een kerk een schuilplaats moet zijn voor hen die dat nodig hebben.En daarmee meer lijken op de eerste gemeenten,die het voordeel hadden nog niet door het tranendal van een eeuwenlange traditie van elkaar bestrijdende  visies op kerk-zijn te zijn getrokken,en daarom de geur van Jezus nog konden verspreiden. God, zo lijkt Jezus ons duidelijk hebben gemaakt, is niet te vangen in talige (op schrift gestelde,in het hoofd zittende) geloofswaarheden; waarheid kan alleen worden gelèèfd(godsdienst van het doen en het hart). Geloven toont zich in betrokkenheid op de ander. Ahh..en toen maakte deze kerkvisitator zijn gehoor (op zoek naar het ware geloof) duidelijk: Pas als de gelovige de gebrekkige wereld omarmt, omarmt hij God! En gelukkig heb ik,Jezus, dat ook door de eeuwen wel gezien in geloofsgemeenschappen. Hoe ook deze geluiden steeds weer opdoken! Zoals theoloog Caputo het verwoordt: het gaat bij religie niet om zeker weten, maar om onze geopende handen! Zie bij voorbeeld Franciscus van Assisi, Nelson Mandela, bisschop Tutu. Toen Jezus uitgesproken was, bleef de wereldwijde gemeente achter. Wat kwam er veel boven tafel die avond en wat werd er duidelijkheid verschaft aan hen ‘die niet zo goed meer weten wat nog te geloven, maar wel naar de kerk gaan`.Ahh,zo eenvoudig is geloven dus in de ogen van  kerkvisitator Jezus van Nazareth: namelijk dat het zich toont in betrokkenheid op de ander, de naaste, het medeschepsel. Als je de gebrekkige, behoeftige wereld omarmt, omarm je heel gelovig God!Wat zijn er dan veel gelovigen,hoewel die het woord God niet in de mond nemen.Maar werkend aan de opdracht: maak de aarde tot een bloeiende tuin, waar het goed toeven is voor ieder schepsel, mens, dier en ook plant. Ja, Jezus maakte heel duidelijk dat door de eeuwen heen de waarheid op de verkeerde plaatsen werd (wordt) gezocht. Die (God) vind je niet in leerstukken, welke dan ook, want de waarheid ligt op straat! Want de waarheid lìep op straat in de persoon van Jezus Messias die van zichzelf zei: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven”. En je kunt dat interpreteren als: “Ik, Jezus, laat op de weg (de straat) zien hoe Gods droom (=waarheid) te leven. En dan weet je weer wat de hoofdweg van de kerk zal moeten zijn. Niet voor niets werden de eerste christenen de ‘mensen van de weg’(de straat dus) genoemd. Zo niet, dan kun je als gelovige, als kerk zomaar op een zijspoor(doodlopende weg) belanden.Ja,waar deze kerkvisitator wordt uitgenodigd zie je(zo nodig)de visie op kerk-zijn veranderen.Natuurlijk geeft de Bijbel stof tot vragen en komen die op de agenda.,Maar omdat het vrijwel altijd om voortschrijdend inzicht gaat zal iederèèn toch moeten reageren met:ik weet voor wat betreft vele zaken niet goed wat te geloven,maar blijf wel in gesprek met alles en iedereen.Een nooit eindigend, blijvend open gesprek.Blijvend open,omdat aan alles(behalve het geloven op straat en in een liefdevolle God) een houdbaarheidsdatum kleeft,veranderend dus met de tijd.Paulus wist het al:Kennis zal verloren gaan,want ons kennen schiet tekort en ons profeteren is beperkt. En daarom zullen gesprekken over verschillen altijd in goede harmonie kunnen plaatsvinden,want het is zinloos,vanwege het tijdelijk karakter van overtuigingen ,om elkaar de maat te nemen,vaak met koude harten en hete hoofden..Wat zullen gemeenteavonden  dan een andere sfeer krijgen.Na enige tijd zag ik mensen ongerust worden…zeg,blijft er nog genoeg tijd over voor het altijd belangrijkste agendapunt:Hoe  is het gesteld op straat?De straat als de samenleving waar het goed toeven moet zijn voor ieder schepsel,mens,dier en plant!En ja,dan ga je in gesprek met de politiek,want die gaan daarover.Dan zijn we allemaal lobbyisten=pleitbezorgers voor een bepaalde zaak,nl,de Zaak van Gods droom.Om die steeds weer onder de aandacht te brengen.Bij het bedrijf,thuis,waar dan ook.Allen waren het er over eens:Het is absoluut nodig om in het bijzijn van deze kerkvisitator op geregelde tijden je geloof te ijken.De kerk zal er wel bij varen…geloofwaardiger.Wat een mooie bijeenkomst hoorde ik zeggen,ik weet weer wat te geloven..
En wat heb ik dan weer grote behoefte om de kerkelijke vieringen bij te wonen, vulde iemand anders aan.Zeker,de  rabbijn week op weg naar de synagoge(kerk)terecht niet van de hoofdweg af ziende iemand die opgericht moest worden.Want had hij dat wel gedaan dan had er een bord aan de kerkdeur moeten hangen met de tekst:Om geloofwaardig eredienst te houden begint de viering een half uur later. De tijd die nodig is om het voorbijgelopene alsnog op te vangen(Matt.5:23 en 24)Maar uiteindelijk kwam hij wel bij de kerk aan,want die is onmisbaar om het werk op straat vol te houden.Om je omringd te voelen door een warme gemeenschap van gelijkgezinden..Want niet iedereen zit op barmhartige softies te wachten,zeker niet! Hoe bemoedigend om tijdens de viering de voorsmaak te proeven van het hemels gerecht dat ons is beloofd:een wereld in volstrekte harmonie.En daar hoor ik ook dat ik altijd in dienst mag blijven,want ook ik haal ik met regelmaat hoofd- en bijzaken door elkaar.Dan spreek je over vergeven worden en daarmee overstijg je het humanisme.Weet je je geborgen bij God.De kerk als de plek waar je de Geest,zodra je de verhalen weer hoort, als een warme Adem door een open dak naar binnen voelt waaien en Gods ongebreidelde fantasie ,haar droom meevoert.Ook Jezus zocht steeds de Bron waaruit het leven vloeit.Je thuisvoelen binnen een kerk,gevuld met mensen die zich qua leerstelligheid niet meer zo druk maken, maar zich op die hoofdweg geborgen weten in een wereldomvattende mantel van liefde en barmhartigheid. Zo is mijn God, zo is mijn kerk?! Zo ja, dan kun je zomaar weer de smaakmaker zijn in de samenleving. Door die liefde-geur te verspreiden zal de omgeving  zomaar trek krijgen om ook zo medespeler te worden.
Nogmaals: nodig vooral vaak Jezus uit en wie goed naar hem luistert, weet overduidelijk weer wat te geloven!Het is zo  eenvoudig: de waarheid qua geloven ligt op straat! Je struikelt erover en daarmee bevind je je op gelijke hoogte met welk mens dan ook dat zo verlangt naar nabijheid, naar weer opgericht te worden, tot leven gewekt.En dan blijkt iemand in de zaal zo enthousiast te zijn geraakt door te horen zo kerk te kunnen zijn dat ze een lied inzet:”Jezus,ga ons(als kerk)voor deze wereld door” en iedereen viel en valt enthousiast in…….lied 835 (wordt gezongen). Amen.
ds. Dik Bos.